ความคิดคืออะไร ?

ตรรกวิทยา(4)

ความคิดคืออะไร ?

สมองของมนุษย์ เปรียบเหมือน โรงงาน ซึ่งแบ่งออกเป็นสามโซน โซนแรก ทำหน้าที่นำวัตถุดิบเข้ามาในโรงงาน โซนที่สอง รับหน้าที่จากโซนแรก คือ แยกส่วน และองค์ประกอบของวัตถุดิบเพื่อนำไปผลิต และโซนที่สาม ทำหน้าที่นำวัตถุดิบที่คัดกรอง แยกส่วนแล้ว มาผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่  โซนแรก จึงทำหน้าที่รับข้อมูล ข่าวสาร และความรู้ ซึ่งเดินทางเข้าไปในสมองของมนุษย์  และโซนที่สองทำหน้าที่ วิเคราะห์ข้อมูลเหล่านั้น และโซนสุดท้าย คือ จะเป็นฝ่ายตัดสินใจว่า จะนำข้อมูลที่วิเคราะห์แล้วไปใช้ทำอะไรได้บ้าง นี่คือคำอธิบายง่ายๆเมื่อพูดถึงความหมายของคำว่า”ความคิด”

ความคิด หรือ การคิด (Reasoning) หมายถึง

“การเคลื่อนไหวของสติปัญญา จากสิ่งที่รู้แล้ว ไปยังสิ่งที่ไม่รู้”  หรือ “การคิดจากสิ่งที่รู้แล้ว ไปยังสิ่งที่ไม่รู้”

นิยามแบบสมบูรณ์  คือ “กากระทำของสติปัญญา โดยการใช้สิ่งที่รู้แล้วซึ่งปรากฏในสมอง หรือ จิต เพื่อค้นหาคำตอบของสิ่งที่ยังไม่รู้ หรือ ต้องการจะรู้ ที่ยังไม่ปรากฏ อยู่ในจิต หรือ สติปัญญา”

ตัวอย่างความคิด เช่น

คนเป็นสิ่งที่ต้องตาย

อาริสโตเติลเป็นคน

อาริสโตเติล เป็นสิ่งต้องตาย

ข้อมูลเพิ่มเติม

1.ความคิดในทาง ตรรกะ  หมายถึง การคิดหาเหตุผล หรือ การให้เหตุผล ด้วยเหตุนี้ ภาษาอังกฤษจึงใช้คำว่า Reasoning แต่ในภาษาอาหรับ ความคิด,การคิด ตรงกับคำว่า ตะฟักกุร(تفكر)  หมายถึง การคิดเพื่อเขาถึงสิ่งที่ต้องการ หรือ เพื่อให้รู้สิ่งที่ประสงค์ ซึ่งตรงกับ นิยามของวิชาตรรกะเช่นกัน.

2.มีผู้นิยามความคิดมากมาย  ทว่า นิยามที่ผู้เขียนยกมา เป็นครอบคลุมที่สุด ด้วยเหตุผลที่ นิยาม ตรงกับความคิดในเชิงตรรกมากที่สุด.

3.ความคิดมีหลายประเภท เช่น จินตนาการ  (Imagination) ความคิดเชิงสร้างสรรค์(Creativity)  และความคิดเชิงตรรกะ(Reasoning) ซึ่งความคิดในแบบที่เกี่ยวข้องกับตรรกวิทยา คือ ความคิดในอย่างหลัง.

ทำไมต้องเรียนวิชาตรรกวิทยา ?

ตรรกวิทยาฉบับอ่านง่าย(3)

ทำไมต้องเรียนวิชาตรรกวิทยา ?

เพื่อให้คิดถูก เราจำเป็นต้องรู้หลักตรรกศาสตร์ บางคนอาจพูดว่า ผู้คนมากมายที่มีความรู้วิชา”ตรรกศาสตร์”  เรียนตรรกวิทยา แต่กลับมีความคิดผิดพลาดก็มีมากมาย ในทางกลับกัน คนที่ไม่ได้เรียนตรรกวิทยา แต่คิดถูกก็มีอยู่มาก แล้วจะมีความจำเป็นอะไรที่เราจะต้องไปเรียนวิชา”ตรรกศาสตร์”อีก ?

คำตอบ :
มีคนมากมายเรียนวิชาไวยากรณ์,กฎเกณฑ์ทางภาษาไทย แต่กลับพูดผิด  และในทางกลับกัน มีคนมากมายที่ไม่ได้เรียนวิชาภาษาไทย แต่กลับใช้ภาษาไทยได้อย่างถูกต้อง !!

มีคนมากมายเรียนวิชาคณิตศาสตร์ แต่กลับคำนวณผิด ในทางกลับกัน มีคนมากมายไม่ได้เรียนคณิตศาสตร์โดยตรง แต่กลับคำนวณได้อย่างถูกต้อง !!

การใช้เหตุผลแบบนี้ สะท้อนให้เห็นว่า ถ้าหากข้อพิสูจน์ของผู้พูดถูกต้อง เป็นจริง  วิชาภาษาไทย วิชาคณิตศาสตร์ ก็ต้องไร้ประโยชน์เหมือนกัน ทั้งๆที่ความจริงไม่ใช่เช่นนั้นเลย

ความจริงแล้ว เหตุผลที่คนเรียนตรรกศาสตร์ แต่กลับยังมีความคิดที่ผิดๆ หรือ เรียนกฎไวยากรณ์แต่ยังใช้ภาษาไทยอย่างไม่ถูกต้อง หรือ เรียนคณิตศาสตร์แต่กลับคำนวณผิดพลาด เป็นเพราะ

1.เขา/เธอ เรียนรู้ในศาสตร์ด้านนั้น แต่เรียนรู้อย่างผิวเผิน ความรู้ในศาสตร์นั้นไม่ได้ซึมซับเข้าสู่จิตใจของเขา ไม่ได้เข้าใจอย่างแตกฉาน

2.เขา/เธอ เรียนรู้ แต่ไม่ได้นำศาสตร์ด้านนั้นมาปฏิบัติใช้จริง

3.เขา/เธอ เรียนรู้ แต่เปรียบเทียบกับกฎเกณฑ์ที่เรียนรู้มาอย่างผิดๆ ความคิดที่ผิดพลาดจึงเกิดขึ้น
ด้วยเหตุนี้ บางครั้งคนที่เรียนตรรกวิทยาบางคน จึงมีความคิดที่ผิดพลาด

เหตุผล และประโยชน์ของการเรียนตรรกวิทยา

หลังจากไขปริศนา คำถามข้างต้นเป็นที่เรียบร้อย ลำดับถัดไปคือ การอธิบายเหตุผลที่ต้องเรียนวิชาตรรกวิทยา ผู้เขียนขออธิบายเป็นข้อๆดังนี้

1.เพื่อป้องกันการคิดผิดพลาด มนุษย์จำเป็นต้องเรียนรู้กฎเกณฑ์ เพื่อป้องกันไม่ให้ความคิดผิดๆเกิดขึ้นในปัญญา และกฎเกณฑ์นั้นคือ “ตรรกวิทยา”

2.จริงอยู่ที่มนุษย์โดยธรรมชาติ เป็นสิ่งมีชีวิตที่รู้จักการใช้เหตุผล แต่การใช้เหตุผลของมนุษย์ ไม่ได้ถูกเรียบเรียงเป็นระบบ    และเพราะเหตุนี้เอง”ตรรกวิทยา” จึงอาสาทำหน้าที่เรียบเรียงกฎเกณฑ์เหล่านั้น โดยเสนอให้มนุษย์จดจำและฝึกฝนอย่างเป็นระบบ ในฐานะของศาสตร์แห่งการใช้ความคิด  

3.ในวิชาตรรกวิทยา นอกจากเราจะได้เรียนรู้ กฎแห่งการคิดที่ถูกต้อง เรายังจะได้เรียนรู้”ตรรกะวิบัติ” หรือ “เหตุผลวิบัติ” หรือ กฎที่ทำให้ความคิดผิดพลาด อีกด้วย ซึ่งในแง่นี้ ตรรกวิทยา จะให้ประโยชน์แก่ผู้ศึกษา ไม่ให้ถูกหลอกหลงเชื่อสิ่งล่อลวง หรือ เรื่องงมงาย และไม่ให้เสียเปรียบใครได้ง่ายๆ  

4.การศึกษาตรรกศาสตร์ ทำให้มนุษย์ฉลาดขึ้น โดยข้อแม้ว่า จะต้องนำกฎเกณฑ์ที่เรียนรู้มาปฏิบัติใช้ในชีวิตจริง เพราะ IQ ของมนุษย์เพิ่มได้ด้วยการฝึกสมอง และหนึ่งในการฝึกสมอง คือ การฝึกฝนใช้ความคิด ด้วยเหตุนี้การเรียนวิชาตรรกวิทยา จึงเป็นการทำให้มนุษย์ฉลาดขึ้นในอีกด้านหนึ่ง ผู้ที่ใช้ตรรกวิทยา และอยู่กับศาสตร์แขนงนี้อยู่เสมอ มักมีนิสัยคิดก่อนพูด ตรึกตรองก่อนลงมือปฏิบัติ และชั่งตวงก่อนลงทุน และนั่นคือ ผลไม้แห่งปัญญา

มีเหตุผลอื่นๆอีกหลายข้อ ที่พิสูจน์ว่า การเรียนตรรกวิทยา จะให้ประโยชน์มหาศาลแก่ผู้ศึกษา ทว่า 4 ข้อนี้ ก็ถือเพียงพอ แล้วแก่การพิสูจน์ว่า ทำไมเราต้องเรียนตรรกวิทยา

ใครเป็นคนคิดวิชาตรรกวิทยาและมันมีมาตั้งแต่เมื่อไหร่ ?

ตรรกวิทยาฉบับอ่านง่าย(2)

ใครเป็นคนคิดวิชาตรรกวิทยาและมันมีมาตั้งแต่เมื่อไหร่ ?

คำตอบ : 

เรื่องนี้ตอบได้ 2 มุม

ในมุมของการประพันธ์วิชา และการเรียบเรียงจัดเป็นวิชา "ตรรกวิทยา" เริ่มต้นตั้งแต่สมัยกรีกโบราณ โดยอาริสโตเติล(Aristotle) (384 -322 ก่อนค.ศ.) ในตอนนั้น ตามคำขอของ กษัตริย์อเล็กซานเดอร์มหาราช ตรรกวิชาจะถูกขนานนามในฐานะมรดกของอเล็กซานเดอร์ แต่ก็มีอีกคำอธิบายบอกว่า อาริสโตเติล ไม่ได้เขียนวิชาตรรกศาสตร์ ขึ้นมาเอง แต่มันถูกเขียนขึ้นก่อนหน้านั้น 


ในมุมของธรรมชาติความเป็นมนุษย์ มนุษย์มีความสามารถในการใช้ความคิดอย่างถูกต้อง มันคือ ทักษะที่มนุษย์มีติดตัวอยู่ตั้งแต่แรกแล้ว เพียงแต่ไม่ได้เรียบเรียง หรือ รวบรวมเป็นบทเหมือนนวิชา "ตรรกศาสตร์" ที่เราเห็นกัน อธิบายอีกแบบหนึ่ง “กฎทางตรรก” ”กฎการใช้ความคิด”คือ  ทักษะธรรมชาติที่มีอยู่ทุกยุคทุกสมัยที่มีมนุษย์ 


สรุปคำตอบคือ ถ้าตรรกวิทยาหมายถึงทักษะการใช้ความคิดตามธรรมชาติที่ทุกคนมี  ไม่มีใครคิด และมีมาตั้งแต่มีมนุษย์ แต่ถ้าหมายถึงวิชาตรรกวิทยา ที่เรียงเป็นบท หรือ เป็นรูปเล่ม หลักฐานที่ชัดเจนที่สุดชี้ว่า อาริสโตเติลเป็นคนแรกที่เรียบเรียงวิชานี้ขึ้นมาประมาณ 4 ศตวรรษก่อนคริสตกาล

ตรรกวิทยาคืออะไร ?

ตรรกวิทยาฉบับอ่านง่าย(1)

ตรรกวิทยาคืออะไร ?

คำตอบ :

นิยามสั้นๆ ตรรกวิทยา คือ ((กฎวิธีการคิดอย่างถูกต้อง))

นิยามยาวๆ ตรรกวิทยาคือ ((เครื่องมือ หรือ อุปกรณ์ ที่เป็นกฎที่จะช่วยป้องกันมนุษย์จากความผิดพลาดในการคิด))
คำอธิบายที่ชัดกว่านี้ คือ ตรรกศาสตร์ คือ วิชาที่สอนมนุษย์ให้รู้จักเรียนรู้กฎเกณฑ์ในการใช้ความคิดแบบพื้นฐานอย่างถูกต้อง โดยมีเป้าหมายเพื่อให้ทุกแนวคิดของคนเราเป็นไปอย่างถูกต้อง กล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ วิชาตรรกวิทยาสอนให้รู้จักรูปแบบความคิด,ลำดับความคิดโดยเริ่มจากสิ่งที่ปรากฏในปัญญา ไปยังสิ่งที่ยังไม่ปรากฏ หรือ สิ่งที่รู้แล้ว ไปยังสิ่งที่ไม่รู้

ข้อมูลเพิ่มเติม

1.ในภาษาอังกฤษตรรกวิทยาตรงกับคำว่า Logic มาจากคำว่า Logike ในภาษากรีก หมายถึง ความคิด และคำพูด ที่คำนี้นำมาใช้เรียกวิชาตรรกศาสตร์ เพราะ ความคิด กับ คำพูด มีความสัมพันธ์กัน คำพูด คือ สิ่งที่สะท้อนมาจากความคิด

2.ในภาษาอาหรับ ตรรกวิทยา ตรงกับคำว่า มันฏิก (منطق) หมายถึง พลังทางความคิด,สติปัญญา และความสามารถในการพูด มีคำอธิบายคล้ายภาษากรีก คือ เพราะวาจาของมนุษย์ คือ สิ่งที่ถ่ายทอดจากความคิด ดังนั้น ความคิด กับ วาจา จึงมีความสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิด

3.ในภาษาไทย คำว่า ตรรกศาสตร์ มาจากการรวมคำสองคำคือ คำว่า ตรรก ที่มาจากคำว่า "ตรฺก" ภาษาสันสกฤต หมายถึง การตรึกตรอง หรือ ความคิด หรือ มาจากคำว่า ตักฺกะ พิจารณาจากกาลามสูตรสิบข้อ ส่วนคำว่า ศาสตร์ หมายถึง ระบบความรู้ รวมกันก็คือ ศาสตร์ หรือ “ระบบความรู้ ว่าด้วยการตรึกตรอง หรือ การใช้ความคิด”